Hợp tác xã Hương Ngàn- Khôi phục và phát triển nguồn tài nguyên bản địa
Hợp tác xã định hướng vào việc khôi phục, phát triển nguồn tài nguyên bản địa, tạo ra những thay đổi bền vững và có ý nghĩa thông qua việc sản xuất ra những sản phẩm thiên nhiên chất lượng, uy tín, nâng cao giá trị sản phẩm và hỗ trợ sự phát triển dài hạn của cộng đồng, đặc biệt là chế biến, nâng cao chuỗi giá trị sản phẩm từ quả quýt, một loại cây nông nghiệp chủ lực của tỉnh.
Nhận thấy việc khai thác tài nguyên giá trị bản địa ở địa phương là một lợi thế lớn, hơn nữa tỉnh có vùng trồng Quýt rộng, chỉ để bán thô, giá cả bấp bênh, phụ thuộc vào thương lái nên ngay từ khi mới thành lập, HTX Hương Ngàn đã định hướng việc xử lý nâng cao chuỗi giá trị sản phẩm từ quả Quýt đó là dùng vỏ chưng cất tinh dầu, thịt quả xử lý lên men tạo thành nước Quýt và rượu Quýt. HTX đã đăng ký đề tài khoa học cấp tỉnh với dự án “Hoàn thiện quy trình sản xuất tinh dầu và phát triển sản phẩm trà hòa tan từ quả Quýt Bắc Kạn” cho đến thời điểm hiện tại đề tài đã hoàn thành.
Ngoài ra với lượng Bưởi rừng mọc hoang dại, không thuốc bảo vệ thực vật, không thuốc trừ sâu, với mùi vị đăng trưng, tỉ lệ dược tính cao, hàm lượng tinh dầu ổn định cũng được HTX hướng tới và cho thu thập mẫu, phân tích, tìm kiếm nguồn gen có hàm lượng tinh dầu cao để bảo tồn, từ đó lấy giống, quy hoạch và phát triển thành vùng. Mục tiêu trong 5 năm tới có vùng nguyên liệu rộng vài chục ha và là chuỗi giá trị sản phẩm thứ 2 sau chuỗi giá trị sản phẩm từ quả Quýt.
Năm 2019, HTX Hương Ngàn vinh dự là một trong sáu hợp tác xã, doanh nghiệp trong toàn quốc được mời về dự phiên họp trực tiếp “hội nghị triển khai kế hoạch năm 2020 của nghành nông nghiệp và phát triển nông thôn” cùng các lãnh đạo các bộ, ngành trung ương tại Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn.
Cũng trong năm 2019 HTX được nhận Giấy khen Hợp tác xã có thành tích tiêu biểu năm 2018- 2019 của Chủ tịch Liên minh HợpTác xã tặng; Giải nhì cuộc thi khởi nghiệp đổi mới sáng tạo năm 2019; Giải nhì sản phẩm ý tưởng chuỗi giá trị cho Ủy ban Dân tộc Trung ương, Ngân hàng thế giới tài trợ; Chứng nhận OCOP của Ủy ban Nhân dân tỉnh Bắc Kạn xếp hạng sản phẩm đạt 3 sao tinh dầu Sả và tinh dầu Quýt năm 2019; Giải khuyến khích cuộc thi sáng tạo kĩ thuật tỉnh năm 2019; Giải nhà khoa học của Nhà nông do Trung Ương hội Nông dân trao tặng; Giải thưởng doanh nhân tài chính vi mô tiêu biểu CITI Việt Nam do tổ chức Tài chính vi mô trao tặng. Bằngkhen “ Điển hình lao động sáng tạo” giai đoạn 2015- 2020 do Ban chấp hành hội Nông dân tỉnh Bắc Kạn trao tặng…
Sản phẩm tinh dầu Quýt và Nước Quýt
Những năm gần đây, do giá cả bấp bênh, việc tiêu thụ quả Quýt gặp nhiều khó khăn nên các hộ trồng không thật sự quan tâm đến nâng cao chất lượng, tiêu chuẩn của quả Quýt. Trong khi diện tích trồng cây có múi khác như cam, bưởi, cam đường canh trong tỉnh và ngoài tỉnh phát triển mạnh, được người tiêu dùng lựa chọn thay thế. Giá trị của Quýt bản địa của tỉnh Bắc Kạn giảm, thời tiết cực đoan, mưa nhiều vào thời điểm thu hoạch, quả quýt từ chỗ mang lại lợi nhuận kinh tế cao trở thành cây trồng có giá trị kinh tế thấp, một số hộ dân bỏ vườn, chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Từ thực trạng đó, Hợp tác xã nghiên cứu giải pháp gia tăng giá trị quả Quýt, đa dạng hóa sản phẩm như tinh dầu vỏ Quýt, trà tan từ quả Quýt…nhằm mở thêm hướng tiêu thụ mới, mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn cho người dân, tạo việc làm ổn định cho hàng chục lao động tại địa phương. Sản phẩm tinh dầu quýt được công nhận là sản phẩm Công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp tỉnh năm 2022.
Sơ chế quả Quýt để sản xuất tinh dầu tại HTX Hương Ngàn
Tuy nhiên theo Bà Vi Thùy Dương, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc Hợp tác xã thì Hợp tác xã còn gặp rất nhiều thách thức trong quá trình phát triển như yế về năng lực quản trị, điều hành, thiếu lao động có trình độ; công nghệ chế biến, sản xuất còn thô sơ, quy mô nhà xưởng, cơ sở vật chất còn hạn chế; năng lực tài chính hạn hẹp…
Định hướng phát triển của Hợp tác xã trong thời gian tới là tiếp tục hoàn thiện cơ cấu tổ chức của Hợp tác xã, tăng cường đào tạo, tập huấn nâng cao chất lượng nhân lực nhất là nhân lực chủ chốt trong HTX; xây dựng hệ thống quản trị phù hợp như quy trình, mẫu biểu kinh doanh; tiếp tục hoàn thiện chuỗi giá trị sản phẩm, hình thành các tổ hợp tác sản xuất tại các huyện, xã phù hợp để tạo vùng nguyên liệu theo hợp đồng ngay từ đầu, qua đó quản lý chất lượng, hoàn thiện các sản phẩm đang chế biến và nghiên cứu các sản phẩm mới tiến tới đa dạng hóa sản phẩm, gia tăng giá trị nông sản của tỉnh. Đồng thời mở rộng quy mô nhà xưởng theo hướng đạt tiêu chuẩn phần nhà xưởng, thiết bị cho sơ chế dược liệu theo tiêu chuẩn GACP-WHO và đủ điều kiện sản xuất đồ uống.
.jpg)
Vùng Nguyên liệu của HTX Hương Ngàn
Với tâm huyết khôi phục và phát triển nguồn tài nguyên bản địa, định hướng phát triển của HTX Hương Ngàn góp phần hình thành mối liên kết trong sản xuất và tiêu thụ, tạo nguồn nguyên liệu đầu vào cho sản xuất an toàn, phục vụ thị trường trong nước và tiến tới xuất khẩu, nâng cao giá trị những cây trồng bản địa của tỉnh Bắc Kạn./.
Thúy Vân- TTKC
